Zadanie: wymień polskich autorów literatury młodzieżowej tworzących w XX w. i współcześnie; krótko scharakteryzuj twórczość każdego z nich i podaj przykłady książek.
Przedstawię teraz w kolejności chronologicznej twórczość wybranych pisarzy.
Kornel Makuszyński (1884-1953) jest autorem wielu ksiażek dla dzieci i młodzieży. Kilka jego najbardziej znanych powieści zostało przeniesionych na ekran: O dwóch takich co ukradli księżyc, Panna z mokrą głową, Awantura o Basię, Szatan z siódmej klasy, Szaleństwa panny Ewy. Autor podchodzi do życia z ogromnym optymizmem. Jego książki są pełne ciepłego humoru i sympatii do opisywanych bohaterów. Nie ma w nich szyderstwa ani też natrętnego moralizatorstwa. Jego powieści pokazują postaci ogarnięte pasją życia, energiczne, nieco szalone, z bogatą wyobraźnią, przez co często wpadają w kłopoty - jednak historie zawsze kończą się dobrze.
Jan Brzechwa (1898-1966) był przede wszystkim poetą, jednak w literaturze młodzieżowej zasłynął jako twórca postaci pana Kleksa. Napisał trzy powieści z tym bohaterem: Akademia Pana Kleksa, Podróże Pana Kleksa i Tryumf Pana Kleksa. Powieści o Panu Kleksie cechuje niezwykła wyobraźnia i sentyment do młodości, obrazowany przez zwariowane zajęcia w tytułowej Akademii. Nauka w niej nie ma nic wspólnego z nudnymi lekcjami w typowej szkole, np. geografii uczniowie uczą się grając w piłkę globusem, a na wycieczkę udają się do fabryki dziur i dziurek. Pan Kleks to postać z pogranicza rzeczywistości i bajki, jednocześnie charyzmatyczny nauczyciel i zwariowany czarodziej. Książki o Panu Kleksie zostały zekranizowane, w roli głównej wystąpił Piotr Fronczewski.
Adam Bahdaj (1918-1985) zasłynął cyklem książek młodzieżowych opisujących przygody młodych chłopaków wkraczających w trudne dorosłe życie. Bohaterowie Bahdaja często muszą radzić sobie sami bez pomocy rodziców, jak w Podróży za jeden uśmiech, w której dwóch chłopców podróżuje przez całą Polskę autostopem. W powieści Stawiam na Tolka Banana autor ukazuje problem tzw. trudnej młodzieży. Tytułowy Tolek Banan tworzy własny "gang", a młodzi zaprzyjaźniają się ze sobą wykonując różne zadania, m.in. tropiąc przestępców. W finale okazuje się, że Tolek jest harcerzem, a grupę zorganizował w ramach harcerskiej akcji. Inne znane książki Bahdaja: Telemach w dżinsach, Wakacje z duchami, Do przerwy 0:1. Twórczość pisarza charakteryzuje żywy potoczny język, wartka, często sensacyjna akcja, spora zawartość zakamuflowanego dydaktyzmu. Dużą popularnością cieszą się do dziś seriale telewizyjne oparte na jego powieściach: Podróż za jeden uśmiech, Stawiam na Tolka Banana, Wakacje z duchami.
Popularnym zjawiskiem w powojennej literaturze dla młodego odbiorcy były tzw. powieści indiańsko-kowbojskie. Wielu autorów pisało takie "westerny" inspirowane twórczością Karola Maya (np. Adam Bahdaj czy Wiesław Wernic, który napisał cykl 20 powieści awanturniczo-kowbojskich). Autorzy ci kładli nacisk na aspekt przygodowy, mając zwykle niewielkie pojęcie o realiach życia na Dzikim Zachodzie (wiedzę czerpali z westernów). Nieco inaczej potraktował temat Alfred Szklarski, który wraz ze swoją żoną Krystyną stworzył trylogię Złoto Gór Czarnych. W powieściach tych autorzy przedstawiają świat Indian i najeźdźców w zupełnie inny sposób, opierając swoją wiedzę na dogłębnych badaniach materiałów źródłowych. Alfred Szklarski jest też autorem cyklu o przygodach Tomka Wilmowskiego, który oprócz wartkiej akcji toczącej się na wszystkich kontynentach, zawiera walor edukacyjny, przemycając ogromną liczbę informacji geograficznych i z innych dziedzin nauki.
Edmund Niziurski (ur. w 1925 r.) jest pisarzem instytucją. Napisał kilkadziesiąt książek dla młodzieży. Jego pisarstwo cechuje wartka, sensacyjna akcja, humor sytuacyjny i słowny, błyskotliwe dialogi i wszechobecna ironia. Karty jego książek zasiedlają barwne postaci nauczycieli i młodych łobuziaków. W kilku powieściach wprowadził wątek fantastyczny. Język bohaterów Niziurskiego to mieszanina autentycznego slangu młodzieżowego z barwną kreacją słowotwórczą samego autora. Najbardziej znane powieści: Niewiarygodne przygody Marka Piegusa, Awantura w Niekłaju, Sposób na Alcybiadesa, Siódme wtajemniczenie, Szkolny lud, Okulla i ja, Pięć melonów na rękę.
Mniej znanym dzisiaj, ale również dość popularnym pisarzem był Jerzy Broszkiewicz (1922-1993). Oprócz typowych powieści dla młodzieży z obowiązkowym wątkiem detektywistycznym (Wielka, większa i największa, Długi deszczowy tydzień), poświecił się też fantastyce naukowej (Ci z Dziesiątego Tysiąca, Oko Centaura, Mój księżycowy pech).
Autorem jednej książki można nazwać Wiktora Woroszylskiego (1927-1996), który zasłynął powieścią I ty zostaniesz Indianinem. Jest to typowa książka dla młodzieży tego okresu, pełna zagadek kryminalnych, pościgów i zabawnych pomyłek. Na jej podstawie nakręcono w 1962 roku serial pod takim samym tytułem.
Spośród współcześnie tworzących pisarzy należy wymienić Małgorzatę Musierowicz (ur. 1945), która na trwałe wpisała się do kanonu literatury młodzieżowej (nie tylko polskiej) cyklem Jeżycjada. Akcja jej książek rozgrywa się w dzielnicy Poznania Jeżyce i dotyczy problemów gnębiących współczesne nastolatki: pierwsza miłość, szkoła, rodzina. Prozę Musierowicz cechuje pogodny, gawędziarski styl, ciepły kobiecy humor i odczuwalna sympatia autorki do swoich bohaterów - nawet tych grających rolę niesympatycznych. Ważną rolę w jej książkach odgrywa wielopokoleniowa rodzina i wsparcie, jakiego sobie udziela w trudnych chwilach. Bohaterowie Musierowicz to postacie niedzisiejsze: cechuje ich nonszalancja wobec spraw materialnych i przyziemnych, są często marzycielsko roztrzepani i cytują z pamięci łacińskie sentencje. Na uwagę zasługują mistrzowskie, dowcipne dialogi. Najbardziej znane książki: Szósta klepka, Opium w rosole, Kłamczucha, Kwiat kalafiora, Brulion Bebe B.
Na zdjęciu kadr z serialu Podróż za jeden uśmiech. Źródło: Film Polski
---------------
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz