Pizza, hot-dog, hamburger, kebab - to proste i pożywne dania, uznawane dziś za podstawę żywności typu fast food (błyskawicznie gotowe do spożycia na ciepło), które znane są w każdym zakątku świata. Skąd się wzięły i czemu zawdzięczają swoją popularność?
Przeciwnicy potraw typu fast food twierdzą, że są one niezdrowe, bo zawierają przede wszystkim tłuszcz i węglowodany, a do tego sporo chemii spożywczej - przy jednoczesnym braku wartościowych składników odżywczych, takich jak witaminy i minerały. Powodują więc otyłość, choroby serca, wątroby, miażdżycę, a nawet raka. Z pewnością jest w tym sporo racji - o ile żywimy się tylko fast foodem i tylko w sieciach typu McDonald's czy KFC. Ale te same potrawy przyrządzone w restauracji lub w domu z naturalnych i dobrej jakości składników, mogą być przecież smaczne i zdrowe (a przynajmniej nieszkodliwe).
Spróbujmy teraz prześledzić drogę poszczególnych potraw na globalny rynek.
Pizza - to potrawa o bardzo długiej historii. Jej nazwa pochodzi od łacińskiego słowa picea, oznaczającego placek z wody i mąki. Tradycyjnie uznawana za specjał kuchni włoskiej, jednak już w starożytniej Grecji wypiekano podobne placki posmarowane oliwą i posypane ziołami. Niektórzy uważają za pierwowzór pizzy wszelkie placki wypiekane z prostego ciasta - w takim przypadku jej powstanie można datować na początki ludzkości (ale to chyba lekka przesada).
Prawdziwa historia pizzy zaczyna się jednak wraz ze sprowadzeniem z Ameryki pomidorów - w XV wieku. Wtedy to zaczęto z nich wytwarzać sos pomidorowy, który stał się nieodłącznym składnikiem pizzy (choć istnieje też gatunek pizzy zwany białym, w którym stosuje się sos na bazie mleka). Wariant podstawowy pizzy składa się z placka z ciasta drożdżowego, posmarowanego sosem pomidorowym, przykrytego krążkami sera mozzarella (lub posypanego serem startym), z dodatkiem ziół, zwłaszcza oregano i bazylii. Taka pizza nazywa się margherita i powstała po raz pierwszy w 1889 roku na cześć królowej Włoch Małgorzaty Sabaudzkiej.
Od początku istnienia danie to było uznawane za jedzenie dla zwykłych, ubogich ludzi. Sprzedawano pizzę na ulicy, z czasem zaczęto wprowadzać ją do lokali. Za pierwszą pizzerię z prawdziwego zdarzenia uznaje się Antica Pizzeria Port Alba, która zaczęła działać w 1830 r. w Neapolu. Światowa kariera pizzy zaczęła się w Stanach Zjednoczonych pod koniec XIX w., gdzie wypromowali ją emigranci z Włoch. Po II wojnie światowej kariera pizzy jako dania międzynarodowego zaczęła się na dobre. Najwięcej pizzy wytwarza się oczywiście w USA, w kraju tym popularne są placki z grubego ciasta (tzw. pizza chicagowska). Wraz z upowszechnieniem się pizzy mrożonej danie to stało się popularne i powszechne w każdym zakątku świata.
Hamburger - nie ma wiele wspólnego z Hamburgiem, jedynie nawiązanie do befsztyka po hambursku, kotleta wprowadzonego do kuchni amerykańskiej przez emigrantów z Niemiec. To właśnie USA są ojczyzną hamburgera. Powszechnie nazwą hamburger określa się rodzaj kanapki na gorąco, jednak tak naprawdę jest to tylko jej składnik, czyli płaski grillowany lub smażony kotlet z mielonej wołowiny. Jako taki jest powszechnym składnikiem amerykańskiej kuchni domowej.
Na pomysł serwowania kotleta w postaci kanapki wpadł w 1904 r. Fletcher Davis, który podał go na grzance z sałatą i musztardą. Istotnym wkładem Amerykanów w rózwój tego dania jako fast foodu było umieszczenie kotleta pomiędzy dwoma połówkami rozciętej bułki. Wraz z dodatkami typu sałata, ogórek, cebula i sosem, stał się łatwym do przygotowania i do zjedzenia bez pomocy szcztućców goracym daniem. Jednak w wielu domach ciągle je się hamburgery w tradycyjny sposób, czyli w postaci kotleta na talerzu.
Wersja w bułce zrobiła błyskawiczną światową karierę w II połowie XX wieku za sprawą firmy McDonald's Corporation. Powstała w 1940 r. korporacja wdrożyła specjalny model sprzedaży zwany franczyzą, dzięki któremu stała się najbardziej znaną marką sprzedającą hamburgery.
Warto pamiętać, że to co sprzedaje się w polskich hamburgerowniach ma się nijak do prawdziwego hamburgera, którego tradycja trwa wciąż na amerykańskiej prowincji. To przede wszystkim znakomita jakość mięsa i brak szkodliwych wypełniaczy, które dominują w produkowanych przemysłowo wyrobach fast foodu.
Hot-dog - to danie również kojarzone z Ameryką i przez Amerykanów uznawanych za element ich kuchni narodowej, także przybyło do USA z Europy, a konkretnie z Niemiec, pod postacią gorącej parówki lub kiełbaski zwanej frankfurterką. Istnieje wiele legend na temat tego, kto pierwszy zaczął je robić (i sprzedawać) oraz skąd się wzięła nazwa. Początkowo specjalizowali się w nich niemieccy emigranci, a pierwsza budka z dachshundami (Dachshund - niem. jamnik, tak nazwywano początkowo parówkę w długiej bułce) zaczęła działalność podobno w 1971 roku w Nowym Jorku. Proste danie zdobyło uznanie rzeszy gości odwiedzających Wystawę światową w 1893 r. Stąd już tylko krok od stadionu baseballowego, gdzie zbyt na "jamniki" zapewniali rozemocjonowani i zawsze głodni kibice.
Nazwa hot-dog, z którą wiąże się sporo anegdot, upowszechniła się dopiero po II wojnie, w opozycji do niemiecko brzmiącej nazwy oryginalnej.
Klasyczny hot-dog to danie bardzo łatwe do przygotowania i sprzedaży. Wystarczy kocioł z gorącą wodą wypełniony parówkami i podgrzewacz do bułek. Bułka musi być rozcięta wzdłuż - w tak powstałą "kieszeń" wkłada się parówkę. Kwestią fantazji jest dobór dodatków - niektórzy dodają np. cebulę, pomidory, kapustę kiszoną. Istnieje też francuska odmiana hot-dogów: bułki nie rozcina się tylko nabija na specjalny pręt, a w wydrążony otwór wkłada parówkę.
Kebab - to danie swoją światową karierę rozpoczęło stosunkowo niedawno. Jak grzyby po deszczu wyrastają bary z doner kebapem - bo właśnie ta turecka odmiana kebabu, wraz z falą emigracji Turków do Europy Zachodniej (głownie Niemiec) stała się powszechnie rozpoznawana i kojarzona z tą nazwą.
W rzeczywistości słowo kebab odnosi się do całej grupy różnych potraw, a to co najczęściej jemy w Polsce (skrawki mięsa ścinane z dużego obracającego się na pionowym ruszcie bloku, pakowane do bułki lub zawijanego ciasta) to właśnie doner kebap. W krajach arabskich, skąd danie się wywodzi, je się je zwykle w postaci szaszłyka z mielonego mięsa, którym oblepia się szpikulec (szisz kebab). Do kebabu powinno się używać mięsa baraniego lub jagnięcego, jednak w naszych warunkach takie mięso zdarza się niezwykle rzadko (a już na pewno nie w barach szybkiej obsługi), zastępowane czym się da, w tym także mięsem drobiowym.
Kebab z pewnością pociąga swoją egzotyką - bo bary prowadzą zwykle Turkowie - jednak z czasem spowszednieje i stanie się równie zwyczajny jak hamburgery czy pizza.
Ciekawe co będzie następnym hitem globalnej kuchni?
Zdjęcie główne: sxc.hu
-----------------
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz