Uprasza się o nietrzaskanie drzwiami, czyli o pisaniu „nie” z rzeczownikami odczasownikowymi

Pisownia partykuły przeczącej „nie” z innymi wyrazami często sprawia kłopot. Nie zawsze wiadomo co z czym połączyć. Dlatego wszędzie można spotkać przykłady błędów typu: Prosimy o nie palenie. Nawet moduł sprawdzający pisownię w wordzie ma problem z tytułem tej notatki i podkreśla słowo nietrzaskanie jako niepoprawne. Czy słusznie?

Oczywiście – nie. Przypomnijmy złotą zasadę: „nie” piszemy z rzeczownikami łącznie! Trzaskanie, palenie, pisanie, hałasowanie – to rzeczowniki odczasownikowe, czyli pochodzące od czasowników opisujących pewne czynności: trzaskać, palić, pisać, hałasować.

Poprawnie napiszemy „nie” z czasownikami: Proszę nie trzaskać drzwiami! Niech pan tu nie pali! Macie nie hałasować!

Jeśli jednak chcemy użyć tonu urzędowego, formy oficjalnej i bezosobowej, posłużymy się konstrukcją nie + rzeczownik odczasownikowy: Uprasza się o nietrzaskanie drzwiami. Prosimy o niepalenie w tym pomieszczeniu. Zalecamy niepisanie ołówkiem, tylko długopisem. Zdania te może brzmią nienaturalnie i sztucznie, jednak faktem jest, że konstrukcja taka bywa wykorzystywana w różnego rodzaju urzędowych obwieszczeniach, na tabliczkach czy w dokumentacji.

Zasada jest łatwa do zapamiętania. Jeśli masz wątpliwości, zastanów się, z czym łączysz „nie”. Zadaj sobie pytania dotyczące tego wyrazu: jeśli kto? co? – to rzeczownik (trzaskanie, palenie), jeśli co robi? co się z nim dzieje? – to czasownik (trzaskać, palić). Rzeczownik połącz z „nie”, czasownik pisz oddzielnie.

Na podstawie: Jan Miodek Słowo jest w człowieku. Poradnik językowy (Wydawnictwo Dolnośląskie, Wrocław 2007). Zdjęcie: pitklad/ sxc.hu